Restrukturisanje i perspektive srpskog tržišta osiguranja

Apstrakt

Zakon o osiguranju od maja 2004. godine

[1], kojim je nadzor nad osiguranjem prenet na Narodnu banku Srbije, predstavlja uvod u jačanje srpskog tržišta osiguranja. U oblasti solventnosti, ulaganja, „Fit & Proper”, Corporate Governance, posredovanja ili zaštite potrošača postignut je znatan napredak. Tako je Narodna banka Srbije bitno doprinela stabilizaciji srpskog tržišta osiguranja i jačanju opšteg poverenja u osiguranje. Konsolidacija tržišta je uglavnom okončana – između 2004. i 2006. godine, a zbog rigoroznog procesa selekcije, broj osiguravajućih društava se sa 40 smanjio na 16. Najnovijim dolascima brojnih moderno strukturisanih inostranih osiguravača na tržište i dalje je povećana konkurencija na srpskom tržištu osiguranja. Udeo inostranih društava u ukupnom iznosu premija iznosio je 2004. godine 9%, a krajem 2006. godine se popeo već na preko 26%. U oblasti životnog osiguranja inostrani investitori imaju udeo od čak 85%[2] na tržištu. Likvidacija skoro dve trećine svih domaćih osiguravajućih društava kritikovana je u nekim krugovima, ali srpsko osiguranje na taj način nije pretrpelo nikakvu štetu. Naprotiv, srpsko tržište osiguranja je 2005. godine ostvarilo zapažen porast od preko 50% u odnosu na prethodnu godinu. U oblasti životnog osiguranja suma premija se udvostručila (+96%) u odnosu na 2004. godinu – udeo pokretačkog motora životnog osiguranja u ukupnim premijama iznosio je 2005. godine već 9,5% (2004: 7,4%). Najveća grana u osiguranju je 2005. godine bilo obavezno osiguranje motornih vozila sa udelom od 30,7%, koje je prednjačila ispred osiguranja stvari (20,5%), kasko osiguranja motornih vozila (12,5%) i osiguranja od požara (12,5%).[3]

Međutim, ovi uspesi ipak ne smeju da zavaraju, pa je potrebno i dalje usaglašavanje zakonske regulative o osiguranju u skladu sa direktivama EU.

Sa usponom privrednog razvoja u Srbiji potrebne su i kompleksnije kombinacije osiguranja za preduzeća sa međunarodnim aktivnostima i druge velike klijente. Preuzimanje takvih rizika sa osiguranim jemstvom i sumama, koji često premašuju dosadašnje uobičajene okvire, zahteva međunarodno zasnovanu mrežu reosiguranja („podela tereta od šteta na što više ramena”). Jer, samo nekolicina velikih šteta – ukoliko se zadrži sadašnji lokalni sistem reosiguranja – mogla bi da stvori zajedničko trpljenje na malom lokalnom srpskom tržištu. Isto tako, prilaz nekih srpskih osiguravača inostranim reosiguravačima obilazni putem, preko domaćih društava predstavlja nepotrebno poskupljenje ukupnog pokrića osiguranjem, koje multinacionalne velike firme, koja će raditi ili već rade u Srbiji, neće prihvatiti. Posledica je da posao osiguranja ili uopšte neće biti realizovan, ili će se izaći na strana tržišta. U oba slučaja gubitnik je srpska privreda.[4]

Drugo područje nade privatnog osiguranja rezultira iz okolnosti da za građane Srbije, ali i hiljade inostranih stručnjaka i rukovodilaca, koji rade u Srbiji, moraju da budu razvijene nove forme zdravstvene i penzione preventive. Sa jedne strane, zato što stare uređenosti socijalne države više ne funkcionišu na uobičajeni način, a sa druge strane, zato što grupe stanovništva sa većim primanjima uz doplatu žele medicinsku brigu u komfornim sanatorijumima, banjama i privatnim ordinacijama, odnosno brigu u starosti na višem nivou sa novčanim i naturalnim servisom u atraktivnim stanovima ili naseljima za seniore.

* Državni univerzitet u Beču.

[1] Službeni list RS, br. 55/2004 i 61/2005.

[2]Versicherungsrundschau 10/2006, Intervju sa guvernerom Radovanom Jelašićem i viceguvernerom Mirom Erić-Jović, Narodna banka Srbije, strana 12f; CEE Vienna Insurance Forum od 28. novembra 2006, Prezentacija vice guvernera Mire Erić-Jović, Narodna banka Srbije.

[3] Narodna banka Srbije: Sektor osiguranja u Srbiji – Godišnji izveštaj za 2005. godinu, strane 9 i dalje; Europa-News 5/2006, „Srpsko tržište osiguranja”, strane 11 i dalje; Narodna banka Srbije: Number of insurances and premiums by insurance companies in 2005, http://www.nbs.yu/english/news/index.htm.

[4]O neopravdanosti ovog oblika restriktivne trgovinske prakse u osiguranju Srbije videti prilog: Jovan Slavnić, „Osvrt na izveštaj Međunarodnog monetarnog fonda o stanju u finansijskom sektoru Srbije – osiguranje”, Revija za pravo osiguranja, br. 1-2, str. 45.

Ključne reči